De meesten van u zullen een heel eind komen, als ik zou vragen: Hoeveel sacramenten zijn er, en welke zijn dat? Sacramenten zijn bijzondere rituelen die bestaan uit woorden, gebaren en stoffelijke dingen. Intensieve geloofsmomenten zijn het, het Doopsel, het huwelijk, Vormsel, het sacrament van de Zieken en de Eucharistie niet te vergeten, mooie soms zelfs ontroerende plechtigheden. Ervaringen die mensen niet vergeten. Eigenlijk zijn het geloofscadeautjes. Ze maken blij, zijn indrukwekkend of geven kracht en troost.
En dan is er nog een – u voelde het al aankomen- : het sacrament van boete en verzoening, ofwel de biecht. Alleen al het noemen ervan roept bij velen een negatief gevoel op, iets onheilspellends of iets van angst, iets van vroeger waar je niet meer naar terug wil, zoiets. Dit geldt natuurlijk niet voor iedereen, maar wel voor veel mensen, denk ik. Er zijn uiteraard ook mensen voor wie de biecht een positief onderdeel van hun geloofsleven is gebleven. Voor de generatie van na 1965 is de biecht vrijwel geheel onbekend.
Voor velen roept dit sacrament de sfeer op van boete en zonde, van straf en angst. En ja, je moest biechten! Als kind ging je daarvoor soms in een rijtje van school naar de kerk, of je moest langdurig in een lange rij voor de biechtstoel wachten. En wat moest je zeggen, meestal werd het ’t bekende lijstje. En het werd verbonden met vagevuur, hel en duivel. Brrr.
Herkent u dit? Het woord biecht roept deze gevoelens en herinneringen bij velen op, denk ik. En begrijpelijk! In die sfeer speelde dit sacrament destijds, laten we zeggen tot 1965/1966, zich af. En daar willen we niet naar terug! Nee, de biecht is nooit afgeschaft. Wel in onbruik geraakt. Vanwege die hele sfeer die er om heen hing en de vele negatieve gevoelens die eraan beleefd zijn. In de zestiger jaren was het opeens, radicaal bijna in een klap over! Biechten was echt geheel voorbij en dat was voor velen een opluchting. En toch, het is ook een sacrament! Iets positiefs. Het klinkt bijna raar. En het wil ook een intensief geloofsmoment zijn, wat je kracht geeft of troost, of dat je oplucht of blij maakt, net als de andere sacramenten.
In het kader van het Jaar van Barmhartigheid wordt het m.n. ook door paus Franciscus opnieuw onder de aandacht gebracht. Dit is bijna gedurfd te noemen! Misschien is het goed om de biecht los te maken uit de herinneringen aan het ritueel en beleving van destijds. En er opnieuw, anders naar te kijken. In ieder geval kent iedereen het gevoel dat je hebt, als je met een ander iets, wat echt fout zat, hebt goed gemaakt: het gevoel van opluchting. Dan ben je blij dat het gezegd is, is opgebiecht, en blij dat het weer goed is!
Wat doen we nou voor zonde?, hoor ik mensen soms zeggen. Tja. Maar als niemand zonde doet – om dat woord te gebruiken- , dan zouden we nu in een aartsparadijs leven en was alles mooi en goed… Toch is dat niet zo. Dus… 6 Algemeen Misschien is het gevoel van schuld wel een beetje weggesleten. Zonde is, om het anders te zeggen, als de harmonie of het goede evenwicht is verstoord. En dat kan zijn met je omgeving, dus met de mensen om je heen. Of met jezelf. Of met God. Of met de natuur, wat is bv onze verantwoordelijkheid bij de klimaatveranderingen? Durven we te kijken naar ons eigen handelen en gedrag? Onze intenties en bedoelingen zijn uiteraard vaak goed, maar het lukt niet altijd om dat uit te voeren. Daar lopen we dan zelf tegenaan. Mislukkingen kunnen in je hoofd blijven zitten, van verstoorde verhoudingen kun je last krijgen. Of je twijfelt of je dingen goed hebt gedaan. Soms ook kan twijfel over keuzes of over dingen die je hebt gedaan in het verleden als een boemerang bij je bovenkomen. Een gevoel van spijt over dingen kan je opnieuw onrustig maken of bij je terugkomen.
Dan kan het sacrament van boete en verzoening een goede hulp zijn. Je kunt in absoluut vertrouwen met de priester spreken of sparren over de dingen waar je niet zo gemakkelijk met een ander, soms zelfs niet met je meest directe naasten, openlijk over praat. Het gaat niet om doem of straf, maar juist om inzicht, erkenning en aanvaarding van hoe dingen zijn gelopen.
Officieel heet het dat de biecht een eigen genade geeft. Dat betekent o.a. , denk ik, dat de kracht van het sacrament juist het vertrouwelijke karakter is en het vertrouwen dat je in feite bij Christus zelf je probleem neerlegt. De Geest helpt je om stamelend woorden te vinden voor wat je soms zo moeilijk over je lippen kan krijgen. Dat maakt het tot een intensief geloofsmoment. Dat kan je helpen om ondanks schroom en wellicht gevoel van schaamte, je toch open op te stellen, en uit te spreken wat er in je omgaat. Natuurlijk kost het moeite. Het is en blijft heel lastig. Maar als er een plaats is, waar je het kwijt kan, dan is het wel daar. En als je het hebt uitgesproken, kan er een last van je afvallen. Want er komt geen veroordeling, maar juist bemoediging, vrijspraak, een teken van vergeving, een teken van hulp om de harmonie bij jezelf of met anderen te herstellen.
Er zijn diverse prachtige Bijbelverhalen over. Denk aan het verhaal van de zgn. verloren zoon. Of aan de vrouw die, op overspel betrapt, als zondares bij Jezus werd gebracht en bijna door de omstanders met hun oordelen werd gestenigd. En Jezus zegt: Wie zonder zonde is, laat die de eerste steen werpen. Hij veroordeelt haar niet, maar spreekt haar vrij. Dat is barmhartig van Hem. En zo zijn er meer verhalen. En wie zelf met schroom en schaamtegevoel tot de bodem is gegaan en in Gods Naam is opgetild door vergeving en vrijspraak, die zal ook die barmhartigheid vergeving aan andere mensen beter kunnen geven. Want dan weet je immers uit eigen ervaring hoe moeilijk het soms kan zijn en hoe groot de spijt!
Het sacrament van Boete en Verzoening is een enorme hulp en maakt echt vrij.
Ik heb wel heel veel woorden nodig gehad. Ik hoop dat dit verhaal u helpt om op een andere manier naar dit sacrament te kijken.
In alle kerklocaties van onze regio zal in dit Jaar van Barmhartigheid de mogelijkheid geboden worden om dit sacrament te ervaren. Als u met vragen zit, of verdere uitleg wilt, prima, laat het weten! Dan kunnen we er over praten, wellicht met u alleen of met een grotere groep.Trouwens, ook als Kerkgemeenschap kunnen we tekort schieten. Daar zou ik graag bij een volgende gelegenheid eens over willen schrijven.
Hartelijke groet! Pastoor Dresmé